Ετήσια έκδοση, ενταγμένη στην παράδοση των ημερολογίων, που αρχίζουν να τυπώνονται στα ελληνικά από το β΄ μισό του 18ου και πυκνώνουν κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Για την παράδοση αυτή γράφει ο Γρηγόριος Ξενόπουλος: «Το ετήσιο φιλολογικό Ημερολόγιο μού φαίνεται πως είναι εφεύρεση νεοελληνική. […] Μόνο στην Ελλάδα φάνηκαν κατά καιρούς χοντροί χρυσόδετοι τόμοι μ’ ένα Καλαντάρι στην αρχή, για να δικαιολογείται ο τίτλος Ημερολόγιο του έτους δείνα’’, και κατόπι με ύλη κάθε λογής, λογοτεχνική κυρίως - ποιήματα, διηγήματα, μικρά θεατρικά έργα, χρονογραφήματα - αλλά κι εγκυκλοπαιδική και λαογραφική και σατιρική, ανέκδοτα, νεκρολογίες, λίγο απ’ όλα τελοσπάντων σε τριακόσιες και τετρακόσιες κάποτε σελίδες. Ένα ετήσιο εικονογραφημένο φιλολογικό περιοδικό, […], ένα βιβλίο αντιπροσωπευτικό της πνευματικής ζωής του τόπου και του χρόνου. […] Από τα παλαιά Ελληνικά Ημερολόγια, τα σπουδαιότερα ήταν του Παπαδόπουλου-Βρεττού, το Αττικόν του Ασωπίου, η Ποικίλη Στοά του Αρσένη και το Εθνικόν του Σκόκου. […] Ο εκδότης Ιωάννης Αρσένης — ένας σοβαροφανής άντρας, ξυρισμένος και διοπτροφόρος — δεν έγραφε παρά νεκρολογίες κι εκτενή σημειώματα στ’ άρθρα των συνεργατών του. Είχε όμως την επιτηδειότητα να μαζεύει ύλη απ’ όλους τους λογίους και να σκορπίζει τους τεράστιους τόμους του Ημερολογίου του, σωστά ευαγγέλια, σε κάθε γης γωνία. Αμέτρητοι ήταν κι οι συνεργάτες του κι οι συνδρομητές του». (Βλ. Γρ. Ξενόπουλος «Παλαιά Ελληνικά Ημερολόγια’’», Ελληνικόν Ημερολόγιον Ορίζοντες, έτος πρώτον, Αθήναι 1942, σσ. 19-24. Βλ. και Δ. Δασκαλόπουλος, «Ημερολόγια», λήμμα στην Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος- Λαρούς-Μπριτάννικα).

Στον πρώτο τόμο της Ποικίλης Στοάς (1881) , ο εκδότης Ιωάννης Α. Αρσένης συνδέει την εθνική πρόοδο με την ανάπτυξη του περιοδικού Τύπου: «Μηνιαία ή και κατά περιόδους μακροτέρας εκδιδόμενα φύλλα, συμπαρακολουθούντα την σύγχρονον φιλολογίαν και τας επιστήμας […] είναι τα μόνα δυνάμενα να μεταδώσωσιν, ευχερέστερον πολλάκις των πολυτόμων συγγραφών, στοιχειώδεις γνώσεις εις πάσαν τάξιν ανθρώπων και πάντα φιλαναγνώστην». Θεωρώντας ότι ο περιοδικός Τύπος «επαισθητώς ηλαττώθη», επιχειρεί να καλύψει το κενό με την έκδοση ενός ημερολογίου που παρέχει συνοπτικά μηνολόγια στις πρώτες του σελίδες και στις υπόλοιπες ακολουθεί τη θεματολογία και τους σκοπούς του οικογενειακού φιλολογικού περιοδικού: «εις τους καθ’ ημάς χρόνους, τα ημερολόγια είναι φιλολογικά κέντρα […] δύνανται να συμβάλωσιν εξαιρέτως εις την ζωπύρησιν των γραμμάτων και του πνευματικού εν γένει βίου και τον αναμορφωτικόν της κοινωνίας σκοπόν» (Ι.Α. Αρσένης, «Πρόλογος. Πνεύμα και ύλη», τόμ. Γ΄, 1883, σσ. 20-21). Από τον δεύτερο τόμο (1882) η ποικίλη, ωφέλιμη και τερπνή ύλη του ημερολογίου οργανώνεται «αναλόγως του ύφους και του θέματος, βαθμηδόν εκ των τερπνοτέρων εις τα σοβαρώτερα και εκ τούτων πάλιν εις τα τερπνότερα προχωρούντες». Έτσι, στο πρώτο μέρος του ημερολογίου, που τιτλοφορείται Ποικίλη, περιλαμβάνονται οι «ελαφραί διατριβαί»â€¢ στην Ακαδημία, η οποία έπεται, «τα σοβαρά έργα»â€¢ και στην τρίτη ενότητα, με τον τίτλο Παρνασσός, η ποίηση. Με τη συγκεκριμένη κατανομή στην ύλη κυκλοφορούν ο τρίτος (1883) και ο τέταρτος τόμος (1884). Από τον επόμενο τόμο (1885) και μετά, τα δημοσιεύματα εντάσσονται σε μία μόνο ενότητα, με την επωνυμία Σύγχρονος φιλολογική και καλλιτεχνική στοά.

Έχοντας κυκλοφορήσει, με ενδιάμεσες διακοπές, 13 τόμους ως ημερολόγιο, «μη συναντωμένη δε πλέον προς τας συνήθεις παρ’ ημίν ημερολογιακάς εκδόσεις», η Ποικίλη Στοά εγκαινιάζει το 1899 τη δεύτερή της, «νέαν όλως περίοδον» (τόμος 14ος) «ουχί πλέον υπό τον τίτλον Ημερολόγιον, αλλ’ ως Εθνική Εικονογραφημένη Επετηρίς εκδιδομένη κατά τα τέλη Μαιου εκάστου έτους». Πρόθεση του εκδότη της είναι η αποτύπωση «της καθολικής ετησίας παρ’ ημίν παραγωγής. Επιστημονικής, λογογραφικής και καλλιτεχνικής». Η εκτύπωση του εκτενούς αυτού τόμου (36 τυπογραφικά φύλλα) είναι εξαιρετικά καλαίσθητη, με πλούσια εικονογράφηση και γενικότερη έμφαση στα καλλιτεχνικά. Η Ποικίλη Στοά διακόπτει την έκδοσή της και επανακυκλοφορεί το 1912 (τόμος 15ος) ως «Εθνική εικονογραφημένη επετηρίς εκδιδομένη κατ’ έτος την 1η Δεκεμβρίου», προσδοκώντας ότι θα ξεκινήσει μια δυναμική τρίτη περίοδο. Ο 15ος τόμος, πανηγυρικός λόγω της δεκαπενταετηρίδος από την έκδοσή της, αποτελείται από 648 σελίδες και δημοσιεύει μεταξύ άλλων συγχαρητήρια γράμματα, αλλά και επιστολές συνεργατών, πολλές από τις οποίες προτάσσονται των κειμένων τους (Παύλος Νιρβάνας, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Ιωάννης Πολέμης, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Σωτήρης Σκίπης, Δημήτριος Χατζόπουλος κ.ά.). Η Ποικίλη Στοά συγκεντρώνει στις σελίδες της ένα ευρύ φάσμα συνεργατών, που εκπροσωπούν διάφορες τάσεις και ρεύματα (από τον Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή και τον Εμμανουήλ Ροιδη ώς τον Κωστή Παλαμά, τον Λάμπρο Πορφύρα και τον Ανδρέα Καρκαβίτσα). Αποτυπώνει προβληματισμούς της εποχής με τις αλλαγές στη φυσιογνωμία, τη θεματολογία και την εκτύπωσή της. Εξακολουθεί να είναι στις μέρες μας μια πολύτιμη πηγή γραμματολογικών πληροφοριών λόγω των βιογραφικών σημειωμάτων που περιέχονται στις τελευταίες σελίδες του κάθε τόμου της.

Μάνια Χρίστη